مسکو بازنده انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان است

آندره سِرینکو- «روزنامه مستقل» مسکو

برگردان: مهدی زرتشت

تیم انتخاباتی «صلح و اعتدال» درست دو ماه قبل از انتخابات ریاست جمهوری افغانستان از هم فروپاشید. این پیشآمد موضع متزلزل حنیف اتمر را که یکی از سیاستمداران طرفدار روسیه شمرده می شود، به شدت ضعیف ساخت. کارشناسان مسایل سیاسی در کابل به این باور اند که فروپاشی تیم «صلح و اعتدال» قابل پیش بینی بوده و محاسبه مسکو بالای حنیف اتمر از همان آغاز نادرست بود. 

روز یک شنبه، 28 جولای 2019 کمپاین انتخاباتی برای احراز کُرسی ریاست جمهوری در افغانستان رسماً شروع گردید. در انتخابات نزدیک به 18 کاندیدا اشتراک دارند، در حالیکه کارشناسان شانس صرف دو تن آنها را برای احراز کُرسی ریاست جمهوری این کشور جدی ارزیابی می نمایند. بر اساس نظر سنجی های افکار عامه و ارزیابی های کارشناسانه، در حال حاضر پیشتاز کمپاین انتخاباتی، محمد اشرف غنی، رئیس جمهور برحال کشور می باشد. کارشناسان رقیب غنی را در این کار زار، رئیس اجرائیۀ کشور عبدالله عبدالله را می پندارند.   

تا همین اواخر، کارشناسان حنیف اتمر، مشاور سابق شورای امنیت ملی افغانستان را به عنوان یکی از کاندیدان اصلی به کُرسی ریاست جمهوری می خواندند، در حالیکه در شرایط کنونی شانس وی برای پیروزی، نهایت کمرنگ و توهم آور  به نظر میرسد. این خبر قبل از همه برای ضمیر کابولوف، نمایندۀ خاص رئیس جمهور روسیه برای افغانستان، و همچنان حامد کرزی، رئیس جمهور پیشین افغانستان ناخوشایند است؛ زیرا معلومات که روزنامۀ ما در دست دارد، دقیقاً همین دو تن در عقب «پروژۀ اتمر» قرار داشتند. 

قرار شایعات، به اتمر حتا مبلغی حدود 60 میلیون دالر کمک حمایتی نیز اختصاص داده شده است، با این حال، اما مشخص نیست چه بخش از این مبلغ، به دست واسطه بازان کمیسیون رسیده است. ضمیر کابلوف حنیف اتمر را علناً کاندیدایی خواند که با روسیه سمپاتی دارد که این واقعیت، پیامدهای غیر قابل پیش بینی برای رئیس سابق امنیت ملی به دنبال داشته است. از یک سو، این امر برخی از سیاستمداران مطرح افغانستان را که در سالهای اخیر نفوذ خود را از دست داده اند به طرف اتمر کشانید، که در نتیجۀ اتمر توانست دسته انتخاباتی را تحت عنوان «صلح و اعتدال» ایجاد نماید. از جانب دیگر، مخالفین اتمر فرصت یافتند تا او را در ارتباط داشتن با دولتهای خارجی متهم بسازند، چیزیکه مورد استقبال افکار عامۀ افغانستان قرار نمی گیرد».  

در عین حال، عواقب منفی تصویر «کاندیدای ناکام مسکو» یگانه عاملی نبود که چانس پیروزی حنیف اتمر را در کمپاین انتخاباتی برهم زد. با گذشت یک شبانه روز و پس از اعلام رسمی کمپاین انتخاباتی، دفعتاً دو تن از سیاستمداران مطرح افغانستان عطاء محمد نور و یونس قانونی (هردو از قوم تاجک بوده و اعضای پُر نفوذ حزب جمعیت اسلامی می باشند) اعلام داشتند که از دسته انتخاباتی «صلح و اعتدال» خارج می شوند. این واقعه ضربه شدیدی بر حنیف اتمر بوده، و دشوار است گفته شود که او دوباره خودش را جمع و جور کند. نور و قانونی قرار بود آرای تاجکان را به نفع اتمر در ولایت شمالی افغانستان تأمین نمایند. علاوه بر آن،  قانونی منحیث معاون اول در تکت انتخاباتی اتمر ثبت می باشد. تغییر این وضعیت بر اساس مواد قانون انتخابات افغانستان نهایت دشوار به نظر می رسد. 

منابع روزنامۀ ما  در کابل گذارش میدهند:  پس از آنکه حنیف اتمر تقاضای عطاء محمد نور (والی اسبق ولایت بلخ) را مبنی بر اعلام وی به عنوان صدر اعظم کشور پس از موفقیت در انتخابات رد نمود، عطا محمد نور بر آن شد تا این دسته انتخاباتی را ترک بگوید. اتمر در برابر عطاء محمد نور استدلال نمود که : « قانون اساسی افغانستان نهادی به نام صدارت را اصلاً قید ننموده است، بنابراین چنین مقامی را وعده داده نمی تواند. به خاطر ایجاد پُست صدراعظم، نخست باید قانون اساسی تعدیل گردد، تعدیل و تغییر مواد قانون اساسی نیازمند پروسۀ معین حقوقی – قانونی می باشد. » اما توضیحات اتمر مورد قبول قرار نگرفته، و نور آنرا یک نوع «پرت کردن» قلمداد نمود. بدین ترتیب، نور از دسته انتخاباتی اتمر خارج گردیده و در حال حاضر برای شمولیت با سایر دسته های انتخاباتی داخل مذاکره گردیده است. 

طبق معلوماتِ که روزنامۀ ما در اختیار خویش دارد، عطاء محمد نور در حال حاضر مشوره هایی را با داکتر عبدالله به راه انداخته است. اما دور از امکان نیست که این تحرکات نور نمایشی بوده، و بدین ترتیب می خواهد موقف خود را برابر رئیس جمهور غنی بزرگ جلوه دهد. بلی، شکی نیست که میان غنی و نور مناقشه جا داشته است، اما در حال حاضر منافع جای احساسات را می گیرد. نور علاقمند است تا از کاندیدای پیروز حمایت نماید، تا بدین ترتیب در پایان کار امتیازات سیاسی، اداری، مالی بدست بیاورد. رئیس جمهور غنی پیشتاز کمپاین انتخاباتی بوده، بنابراین نور امکان و شانس پشتیبانی از رئیس جمهور برحال را مستثنی نمی داند. دور از امکان نیست که اتحاد تکتیکی با نور به نفع رئیس جمهور غنی نیز تمام شود، اگرچه در تیم وی اشخاص با اعتباری مانند امرالله صالح و دیگران حضور دارند. 

با این حال، برخی از تحلیلگران در کابل به محتمل بودن اتحاد انتخاباتی میان نور و غنی شک دارند: «اینکار از نظر اقتصادی برای تیم رئیس جمهور برحال نهایت سنگین تمام خواهد شد. والی پیشین بلخ، شخصی است که به زندگی پُر از تجمل عادت داشته و تقاضاهای بلند مالی دارد. بطور مثال در دهلیزهای کابل این روزها در مورد هدیه ای که عطاء نور به همسرش داده است بحث ها جریان دارد. طبق شایعات، هدیه مذکور جواهرنشان بوده و هفت صد هزار دالر امریکائی قیمت دارد. البته، این عمل نشان میدهد که آقای نور شخص سخی بوده و همسرش را دوست میدارد. اما اتحادهای سیاسی با وی می توانند نهایت گران تمام شوند.» 

  منابع روزنامۀ ما علت بیرون رفتن یونس قانونی را از تیم اتمر را  «شک و تردید به جای» وی در مورد پیروزی حنیف اتمر در انتخابات پیشرو می دانند. همچنان به نظر می رسد که یونس قانونی بدین ترتیب خواسته تا «همبستگی خود را از موضعگیری» نور که یکی از رهبران حزب جمعیت اسلامی می باشد، به نمایش بگذارد. به دنبال آن، یکی از صاحب نظران مسایل سیاسی در کابل اظهار می دارد که: «روی همرفته، نتیجه طوریست که کاندید طرفدار روسیه بدون حمایت رأی دهندگان تاجک تبار باقی ماند. در حقیقت می توان گفت که این وضعیت شکست قاطع اتمر می باشد، زیرا انسجام رأی دهندگان پشتون تبار نیز غیر قابل تصور است.» 

کارشناس دیگر افغان علاوه می نماید : «انکشاف اوضاع کنونی ضربۀ شدیدی به عزت نفس حنیف اتمر تلقی میگردد. اول، اتمر همیشه یکی از روشنفکران بلند مرتبه محسوب می گردید، کسی که قادر بود هرگونه پدیده و اوضاع را بخوبی محاسبه و ارزیابی نماید. دوم، اتمر افسر اسبق استخبارات (خاد) افغانستان بوده، و این تجربه نیز وقار سیاسی او را منحیث یک سیاستمدار عملگرا و با محاسبه بالا میبرد.و بالاخره در قدم سوم، اتمر برخاسته از ولایت لغمان است، باشندگان لغمان را مردمان ماهر و هوشیار می نامند، کسانی را که نمی توان فریب داد. اما اینک خود اتمر را فریب دادند و از او سبقت جستند. این وضعیت از نظر روانی برای وی نهایت دشوار تمام می شود.» 

وضعیت سیاسی حنیف اتمر اوضاع را برای دو جناح «کابولوف – کرزی» نیز ناخوشایند می سازد. این دو به طور سنتی بر تدوین پالیسی کرملین در استقامت افغانستان تأثیر زیاد دارد. حمایت این دو از مشاور اسبق امنیتی افغانستان نادرست از آب درآمده، و هرگاه کدام معجزه ای رُخ ندهد، مسکو در برابر شکست دردآور سیاسی در انتخابات ریاست جمهوری افغنستان قرار خواهد گرفت.  کارشناسان مسایل سیاسی در کابل به این باور اند که: «آقایان کابولوف و کرزی بی وقفه تلاش نمودند تا مناسبات کرملین و ارگ را برهم بزنند، شاید در عوض آنها به رهبری روسیه وعده داده بودند تا کاندیدای طرفدار روسیه را در کابل به قدرت برسانند. اما تلاش ها با شکست مواجه شد. اکنون احتمال آن میرود که این شکست مسکو را وادار سازد تا همکاران  و مشاورین تازه، آگاه، آشنا با وضعیت واقعی در این کشور را جستجو نماید، و بالاخره منجر به تجدید نظر در مناسبات روسیه – افغانستان خواهد گردید. 
___________________________
یادداشت: این نوشته در هفته نامه «جاده  ابریشم» منتشر شده است. 
لینک مستقیم مطلب: 

http://jadeabresham.com/2019/08/04/%D9%85%D8%B3%DA%A9%D9%88%D8%9B-%D8%A8%D8%A7-%D8%AD%D9%85%D8%A7%DB%8C%D8%AA-%D8%B4%D8%B5%D8%AA-%D9%85%DB%8C%D9%84%DB%8C%D9%88%D9%86-%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%B1%DB%8C-%D8%A7%D8%B2-%D8%AD%D9%86%DB%8C-2/