زنگـــار

مروری بر مهم­ترین رویدادهای افغانستان در یک هفته گذشته

مهدی زرتشت/ 20 جنوری 2012

گفت و گوها در مورد ختم جنگ در افغانستان و تفاهم جامعه جهانی و به خصوص آمریکا با طالبان و سایرگروه های مسلح مخالف دولت افغانستان هنوز در مرحله ابتدایی خود قرار دارد. اما طی این مدت، این پروسه همواره مورد نقد و بحث ها در محافل مختلف سیاسی چه در داخل افغانستان و چه میان سیاست مداران دولت آمریکا و همین طور بسیاری از کشورهای دیگر که خود شان را در این قضیه دخیل می دانند، قرار داشته است. یکی از مهم ترین بحث ها در این که هم از سوی دولت افغانستان و هم از سوی گروه طالبان به آن اشاره شده، رهبری این نشست ها و همچنان نقش کشورهای همسایه افغانستان در پروسه تأمین صلح بوده است. اوایل هفته گذشته، یک عضو شورای عالی صلح که قبلاً نماینده امارت اسلامی طالبان بوده است، یکبار دیگر تأکید کرد که رهبری مذاکرات با طالبان باید به عهده دولت افغانستان باشد. او گفت «تا وقتی که مذاکرات با دولت افغانستان صورت نگیرد، در روند مذاکرات جریان های مختلف و اقوام مختلف در آن شرکت نداشته باشند، فکر نمی کنم که مذاکرات منتج به صلح پایدار و دائمی در افغانستان شود.» مسأله ای که در ابتدای گشایش دفتر طالبان در کشور قطر، از طرف رئیس جمهور کرزی به آن تأکید صورت گرفته بود. از جانب دیگر، به دنبال نشر این گزارش، ملا عبدالسلام ضعیف یک عضو ارشد گروه طالبان هشدار داد، در صورتی که پاکستان وارد روند مصالحه با طالبان شود «این روند به یک بازی ناکام تبدیل خواهد شد.» او در ادامه مطلبش گفته است که «اگر پاکستان وارد روند مصالحه شود» بسیاری از کشورهای همسایه افغانستان نیز می خواهند وارد این روند بشوند که در آن صورت این روند نتیجه ای در پی نخواهد داشت. با آنکه اظهارات این مقام طالبان باعث بحث و نظرهایی در میان رسانه ها گردید، ولی بسیاری از کارشناسان و اهل رسانه ها این سخن مقام طالبان را «نوعی اظهار تمایل دیپلماتیک طالبان برای گفت و گو مستقیم با آمریکا» تعبیر کردند. با این حال، هنوز روند مصالحه با طالبان دقیق و مشخص نیست و ایده و نظر بخصوصی در خصوص این مسأله مطرح نشده است.

افغانستان یکی از جمله کشورهایی است که در مقابل حوادث طبیعی آسیب پذیر است. وقوع نابهنگام حوادث طبیعی در مواقع مختلفی از سال، باعث خسارات مالی و تلفات جانی زیادی می شود. اما زمستان ها تنها برف است که حوادث می آفریند و خسارات مالی و جانی را به مردم وارد می کند. دو سال پیش در اوائل زمستان شاه راه سالنگ شاهد پرتلفات ترین حوادث بود. امسال نیز بارش شدید برف در یکی از دور دست ترین ولایت های افغانستان خسارات و تلفات شدیدی را به شهروندانش وارد کرده است. در تازه ترین گزارش ها از وضعیت برف کوچ در ولایت بدخشان آمده است که طی این حادثه، 30 تن جان های خود را از دست داده و بیشتر از 50 تن دیگر زخمی شده اند و یا هم در میان برف گیر کرده اند. اما زمستان هنوز در راه است و مردم بایستی آمادگی مقابله با سرما و بارش های شدید را داشته باشند. در این میان ولایت بسیاری است که به مشکل ولایت بدخشان دچار هستند. ولایت های غور، دایکندی و بامیان از جمله ولایت هایی اند که به دلیل سرد بودن زمستان آن، سالانه برف زیاد می بارد و در اثر برف کوچ ها و سایر حوادث ناشی از آن، مردم تلفات و خسارات زیادی را متقبل می شوند. با آنکه دولت و نهاد رسیدگی به حوادث طبیعی تلاش های زیادی به را خرچ داده و می دهند، اما به باور بسیاری، این کمک ها آنقدر ناچیز است که هیچ سودی به حال آسیب دیدگان نمی رساند. همین موضوع نیز نارضایتی هایی را چه در میان شهروندان و چه در میان برخی از سیاست مداران افغانستان در قبال داشته است. پس از وقوع حادثه برف کوچ در ولایت بدخشان شماری از فعالان سیاسی، طی نشست ها و کنفرانس ها، اقدامات دولت در رسیدگی و جلوگیری و مقابله با حوادث طبیعی ناچیز و ناکافی خوانده و حتا دولت افغانستان را به «بی کفایتی» در این خصوص متهم کردند.

گزارش های زیادی از سوی نهادهای مختلف تا کنون در زمینه مشکلات شهروندان و نارضایتی آنان از وضعیت حاکم، منتشر شده است. چندی قبل گزارشی از سوی یکی از نهادهای جامعه مدنی (؟) منتشر شده بود که گویا وجود ناامنی های گسترده در سراسر کشور، عدم ثبات سیاسی و برنامه های نه چندان کارای دولت برای بازسازی و توسعه اقتصادی و همین طور افزایش بیکاری بطور روز افزون، باعث فاصله میان دولت و ملت شده است. در تازه ترین این گزارش ها که اواخر هفته گذشته از سوی نهاد صلیب سرخ افغانستان منتشر شد، در آن گفته شده بود که شهروندان کشور«نسبت به آینده شان بی باور اند.» در این گزارش گفته شده که «ناامنی ها، موجودیت مخالفان مسلح حکومت، فقر و عدم دسترسی مردم به خدمات عامه سبب شده که مردم در این کشور نسبت به آینده شان بی باور شوند.» گزارش افزود که در بسیاری از مناطق کشور با وجود تلاش های که در زمینه بهبود وضعیت زندگی مردم صورت گرفته است اما هنوز«زندگی مردم در سطح پایین قرار دارد.» به گفته این گزارش، آنچه سبب اصلی این بی باروی را میان شهروندان به میان آورده است، عدم ثبات و عدم امنیت در ده سال اخیر است. در واکنش به این گزارش، یکی از سخنگویان کاخ ریاست جمهوری گفت که اما «در ده سال گذشته، در عرصه های مختلف پیشرفت های چشمگیر صورت گرفته است.» او به دستآوردهای حکومت در ده سال گذشته شاره کرده و گفت که «هیچ گونه نگرانی وجود ندارد و مردم همه خوشبین به نظر می رسند.» در حالی که در نظر اکثریت شهروندان و کارشناسان مسائل سیاسی و امنیتی، این فقط حرف دلخوش کننده از سوی مقام های دولتی است.

حدود تقریباً یک ماه قبل، چند تن از مقام های کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان از وظیفه شان برکنار شدند. سخنگوی ریاست جمهوری افغانستان گفت که مطابق با اصول گزیش این اعضا که از صلاحیت های رئیس جمهور است، دوره کاری این اعضاء به پایان شان رسیده است. کمیسیون حقوق بشر افغانستان ۹ عضو دارد و اعضای آن برای دوره پنج ساله از سوی رئیس جمهوری انتخاب می شوند. آقای کرزی طی فرمانی، چهارتن از جلمه 9 عضو را برکنار کرد و با ادامه کار آنها موافقت نکرد. در حالی که خانم سیماسمر رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر گفته است «کمیسیون هنوز در مورد پایان کار هیچکدام از اعضایش نامه رسمی دریافت نکرده است و همه اعضای کمیسیون تا کنون به کار خود ادامه داده اند.» اما بر کناری این چهار عضو و عدم موافقت رئیس جمهوری بر ادامه کار آنها، در سطح رسانه های داخلی و خارجی، واکنش هایی را بر انگیخت. بسیاری از رسانه ها و نهادهای مدنی این کار را سیاسی خوانده و بر عدم شفافیت در گزینش این اعضای از سوی رئیس جمهور و همین طور به عدم استقلال کمیسیون مستقل حقوق بشر تأکید کردند. این در حالی است که سازمان دیده بان حقوق بشر که مقر آن در نیویورک آمریکاست، به تازگی از رئیس جمهور افغانستان خواسته است «در انتخاب و معرفی اعضای جدید کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان دقت کند.» سازمان مذکور با نشر اعلامیه ای بر استقلال کمیسیون حقوق بشر افغانستان تأکید کرده و از ریاست جمهوری افغانستان خواسته است «افرادی را به عنوان اعضای جدید این سازمان معرفی کند که مستقل باشند و تجربه لازم در زمینه فعالیت های حقوق بشری داشته باشند.» با وجود این، اما هنوز هم نهادهای مدنی از مسأله استقلال کمیسیون، مستقل بودن اعضای که باید معرفی شوند و دخالت حکومت در این مسأله، به شدت نگران اند.

یکی از خبرساز ترین رویدادهای هفته گذشته، معرفی اعضای جدید کمیسیون انتخابات افغانستان از سوی رئیس جمهور بود. اعضای کمیسیون انتخابات افغانستان مطابق با قانون برای سه سال از سوی رئیس جمهور منصوب می شوند. از میان پنج عضو که دوره کاری شان تمام شده بود، خانم مومنه یاری و محمد حسین گریزوان در سمت های خود ابقا شدند و سه نفر دیگر جان خود را به افراد جدید داند. رئیس جمهور، غلام دستگیر آزاد استاندار پیشین استان نیمروز، محمد هاشم فولاد عضو پیشین مجلس نمایندگان و ریدا عظیمی عضو پیشین مجلس سنا را به عنوان اعضای جدید این کمیسیون به عوض سه عضو برکنار شده معرفی کرد. از این میان، فضل احمد معنوی رئیس کمیسیون انتخابات و عبدالله احمد زی مسئول دبیرخانه این کمیسون که دوره کاری شان هنوز به پایان نرسیده، سر جای خود باقی ماند. اما مکانیسم گزینش و انتصاب اعضای کمیسیون مستقل انتخابات، از سوی مخالفان سیاسی دولت افغانستان همیشه مورد انتقاد بوده است و آنها بارها اعلام کرده است که تعیین اعضای کمیسیون انتخابات از سوی رئیس جمهوری، استقلال این کمیسیون را زیر سوال می برد. این کمیسیون سال گذشته جنجالی ترین انتخابات را پشت سر گذراندند. جنجالی که تا اکنون حتا به کلی حل نشده است. دامنه این جنجال ها به حدی گسترده و جدی بود که باعث بوجود آمدن تنش های جدی میان سه قوای دولت گردید. عدم شفافیت در برگزاری انتخابات، تقلب های گسترده و وسیع از جمله انتقادهای بود که روند کار کمیسیون را از سوی حکومت و قوه قضائیه مورد سوال قرار داد که در نتیجه آن، ابتدا شصت تن از نمایندگان به دلیل تقلب در انتخاب سلب صلاحیت شدند اما با تنش های سیاسی که بوجود آمد، این لیست دوباره تغییر کرد و در آخرین مرحله کار دادگاه ویژه انتخاباتی، 9 تن از اعضای برحال مجلس نمایندگان به جرم تقلب سلب صلاحیت شدند و افراد جدیدی جایگزین آنها گردید.