اجلاس سازمان همکاری‏های شانگهای وامید تازه برای تأمین ثبات در افغانستان

مهدی زرتشت

چهاردهمین اجلاس سرانه سازمان همکاری‏های شانگهای، امسال در دوشنبه پایتخت جمهوری تاجکستان برگزار شد. رئیس جمهور کرزی نیز با همراهی یک هیئت بلند پایه افغانی، به عنوان عضو ناظر این سازمان، هفته گذشته وارد دوشنبه شد تا در این اجلاس روی مسائل افغانستان و از جمله مسأله امنیت و مبارزه با تروریسم، با اعضای اصلی این سازمان، وارد گفتگو شود. آنچه در این دور اجلاس در مورد افغانستان گفته شد، می تواند امیدواری تازه برای فردای افغانستان باشد. در حاشیه این اجلاس، یوری اوشاکوف فرستاده رئیس جمهور پوتین نیز گفت که «سران کشورهای سازمان همکاری شانگهای علاوه بر تحولات اخیر در افغانستان، اوضاع منطقه و جهان را نیز مورد بحث قرار می‌دهند.» و رئیس جمهور کرزی ضمن هشدار به سران سازمان همکاری شانگهای با سوژه ثبات افغانستان ثبات کل کشورهای آسیای میانه و روسیه، از سران سازمان تقاضا نمود تا با روی دست گرفتن طرح هایی با همکاری عضو ناظر این سازمان (افغانستان) مبارزه با تروریسم را جدی بگیرند. نشست دو جانبه رئیس جمهور کرزی و امامعلی رحمان رئیس جمهور تاجکستان در حاشیه این اجلاس، نیز تأکیدی بود مبنی بر همکاری مشترک دو کشور در راستای تأمین امنیت و مبارزه با «ریشه های تروریسم».

این در حالی است که رئیس جمهور کرزی دیگر دوران ریاست جمهوری اش به پایان رسیده و به زودی انتقال قدرت، صورت خواهد گرفت؛ اما چالش های امنیتی فراگیر در افغانستان، همان طور که مردم افغانستان را خسته و نومید کرده است، رئیس جمهور را نیز به تب و تلاش انداخته تا با اتخاذ رویکرد جدید دپلوماتیک در خصوص مبارزه با تروریسم و حل معضل ناامنی در سرتاسر کشور، از هر راه ممکن سود بجوید.

فراخوان سران سازمان همکاری های شانگهای از سوی کرزی برای حل چالش های امنیتی افغانستان و توجه به امنیت کل منطقه آسیای مرکزی، در حالی صورت می گیرد که امیدها برای این همکاری از آدرس ائتلاف بین المللی به رهبری آمریکا، دیگر متزلزل شده است.

پس از سقوط دولت طالبان، توقع می رفت تا افغانستان به زودترین فرصت ممکن، به صلح و ثبات دست پیدا کند. این در حالی است که شعار اصلی نیروهای ائتلاف به رهبری دولت آمریکا «مبارزه با تروریسم» و «دهشت افگنی» و بر قراری ثبات در کشور افغانستان بود. اما سیزده سال از زمان شکل گیری این امید گذشت در حالی که نه تنها صلح و ثبات به افغانستان برنگشت، بلکه با گذشت هر سال، دامنه این ناامنی، فراخ تر از قبل شد. تا جایی که در خلال انتخابات امسال و سرگرمی های انتخاباتی و چالش های دراز مدت آن، فعالیت گروه طالبان و شبکه هراس افگنان بطور بی سابقه چشمگیر شد. این فعالیت ها در حدی است که طی چند ماه اخیر، مناطق بی شماری کشور از سوی گروه طالبان و شبکه های تروریستی تحت تهدید قرار گرفته و هر روز و هفته، حملات انتحاری، حمله بر کاروان های نیروهای خارجی، ترور و تشدید ارعاب  وحشت میان مردم، پر رنگ تر می شود.

در هر صورت؛ اما به نظر می رسد روند مبارزه با تروریسم و تأمین امنیت و ثبات پایدار در افغانستان، به شکست مواجه شده است. گسترش روز افزون حملات از سوی طالبان و شبکه های هراس افگن در بسیاری از مناطق کشور، و همین طور تولید و قاچاق مواد مخدر، سبب شده است تا رئیس جمهور دنبال فرصت های تازه برای حل این مشکل باشد.

در حاشیه اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای، نشست دیگری با محوریت افغانستان برگزار شد. در این نشست، رئیس جمهور کرزی، ضمن اشاره به پدیده تروریسم، بصورت ضمنی خواستار همکاری کشورهای عضو دائم و کشورهای ناظر سازمان شانگهای در راستای مبارزه با تروریسم شد. این در حالی است که قبل از این و بخصوص طی چند سال اخیر، روابط دپلوماتیک کابل و واشنگتن، کش و قوس های زیادی داشته و حامدکرزی بارها از سیاست «یک بام دو هوا»ی دولت آمریکا در خصوص مهار مواد مخدر و مبارزه با تروریسم انتقاد کرده است. اکنون که واپسین روزهای ریاست جمهوری کرزی سپری می شود، ظاهراً وی چشم به جای دیگری دوخته است. البته امیدواری کرزی به سران دائمی سازمان همکاری شانگهای و در رأس آن روسیه برای تأمین ثبات و مبارزه با «لانه های تروریسم» همکاری دو طرفه با هدف مشترک است. زیرا ثبات کشورهای آسیای مرکزی (عضو سازمان شانگهای) و روسیه، بستگی به ثبات افغانستان دارد. به این ترتیب، هر نوع بی ثباتی، عدم امنیت و فعالیت های تروریستی در داخل خاک افغانستان، در آینده قریب موازنه ثبات در کشورهای مذکور را نیز به خطر جدی مواجه خواهد ساخت. این دقیقاً موضوعی است که هر از گاهی، بصورت جدی در رسانه های کشورهای آسیای میانه و روسیه و همینطور در تحلیل ها و اجلاس های سیاسی شان مطرح می شود. فرستاده ی مسکو در این اجلاس از برگزاری یک «کنفرانس در مورد افغانستان به کمک سازمان» در پایان سال جاری، نیز سخن گفت.

گشایش باب جدیدی از تلاش ها و گفتگوها، در باور عموم امید تازه ای برای رسیدن افغانستان به صلح و ثبات و سرکوب تروریسم و افراط گرایی است. دولت و مردم افغانستان به این درک رسیده اند که مبارزه قاطع با تروریسم و کشت و قاچاق مواد مخدر، کار یک دولت نیست بلکه همکاری های همه جانبه می طلبد. از سویی، در این راستا سیاست «یک بام دو هوا» هیچ نتیجه ای در پی نخواهد داشت. دولت و مردم افغانستان به یک شریک و همکار صادق نیاز دارد تا افغانستان و کشورهای آسیای میانه و همین طور روسیه، همه از خطر گسترش تروریسم و ناامنی و افراط گرایی، مصئون شوند.