زنگـــار

مروری بر مهم­ترین رویدادهای افغانستان در یک هفته گذشته

 مهدی زرتشت/ 28 جنوری 2012

 موضوع مصالحه با طالبان مسلح، نشست ها و دایر نمودن اجلاس و کنفرانس ها در ارتباط به این موضوع، هرهفته بخشی از صفحات رسانه ها صوتی و تصویری را به خود اختصاص می دهد. مسأله مصالحه با طالبان مسلح بخصوص در این اواخر جدی شده و قریب یک ماه قبل مقام های آمریکایی، اعلام کردند دفتری را در یکی از کشورهای عربی زبان برای طالبان باز خواهند کرد. به دنبال نشر این خبر، طالبان نیز موافقت خود را برای گشایش این دفتر اعلام کردند و پیش شرط های خود را به غرض تفاهم با جامعه جهانی مبنی بر ختم جنگ در افغانستان، ابراز داشتند. اما از ابتدای کار، دولت افغانستان در کنار شورای عالی صلح این کشور به سپردن رهبری گفت و گوها با طالبان به مقام های افغانی اصرار ورزیدند. آمریکا نیز به آقای کرزی و شورای عالی صلح وعده سپرد که رهبری این گفت و گوها را به مقام های افغانی واگذار کند. با این که اکنون از شروع جلسات و نشست های مقام های آمریکایی با طالبان چند وقت می گذرد، اما نتایج روشنی از این گفت و گوها هنوز در دست نیست. در جریان هفته گذشته، سازمان ملل متحد نیز با اشاره به این موضوع، از نقش اساسی دولت افغانستان که بایستی در این روند داشته باشد، حمایت کرد. فرستاده خاص این سازمان گفت «هر گونه مذاکرات صلح در افغانستان، در صورتی که رهبری آن بدست افغانها نباشد، ناکام خواهد ماند.» در کنار آن، چندی قبل از این، برخی از سران طالب نیز بر این مسأله تأکید کرده بودند. اما با وجود این تلاش ها، انتقاد اکثر کشورهای مدافع صلح در افغانستان، از کشورهای همسایه افغانستان بخصوص کشور پاکستان است. شماری از مقام ها و رسانه های داخلی و خارجی هفته گذشته از سرباز زدن دولت پاکستان در امر همکاری با کشور آمریکا، افغانستان و جامعه جهانی در امر مبارزه با افراط گرایی، فعالیت های تروریستی و تأمین صلح در افغانستان، به شدت انتقاد کردند. اخیراً دولت پاکستان با بهانه قرار دادن موضوع کشته شدن 24 عسکر پاکستانی توسط نیروهای ناتو در خاک کشورش را بهانه قرار داد. اما به اعتقاد بسیاری از مقام های غربی بخصوص دولت آمریکا و سازمان ملل، پاکستان هنوز هم مصمم به دست کشیدن از حمایت گروه های شورشی مصمم نیست و نمی خواهد افغانستان به صلح دست پیدا کند.

 در کنار ناامنی، فساد اداری، کشت و قاچاق بی رویه مواد مخدر، خشونت ها و زیر پا گذاشتن حقوق طبیعی افراد و چالش های آزادی بیان، بیکاری به نوبه خود بزرگترین چالش سراراه زندگی شهروندان افغانستان است. پیامد ناگوار این پدیده، حتا کمتر از ناامنی و فساد اداری نبوده است. اکنون به تعداد زیادی از شهروندان بی کار اند و در عدم اشتغال، یا به مهاجرت دست می زنند و یا هم در دام فلاکت های گوناگون. هفته گذشته، یک مقام وزارت کار و امور اجتماعی با تأکید بر این موضوع که هنوز بیکاری در افغانستان معزل بزرگی است، گفت، برنامه ملی انکشاف مهارت ها تا اکنون زمینه اشتغال را برای یک تعداد از شهروندان فراهم کرده است. برنامه ملی انکشاف مهارت ها، از سوی وزارت کار و امور اجتماعی کشور است که در آن با ایجاد آموزش گاه های برای یک دوره مشخص، به آموزش فنی و حرفه یی افراد پرداخته می شود و از این طریق به یک تعداد از شهروندان، زمینه کار را فراهم می نماید. اما تمام این تلاش ها، در مقابل آن همه جماعت بدون شغل افغانستان، هنوز هیچ راهی از پیش نبرده است. اکنون نه تنها که کارگران از نبود شغل و کار شکایت دارند، حتا اکثریت دانشجویانی که از دانشگاه های کشور فارغ می شوند، بیکار اند و عده بیشتر آنها، یا دست به مهاجرت می زنند، و یا ناگزیر تن به کارهایی می دهند که با تخصص و رشته شان هیچ همخوانی ندارد. همین طور، شماری از رسانه ها و مقام های دولتی نیز بر روند کار وزارت کار و امور اجتماعی انتقاد کرده آنها می گویند، این برنامه ها هنوز کار موثری را برای شهروندان انجام نداده است. به گفته آنها، مناطق دوردست کشور که محتاج کمک های بیشتر است، از این برنامه هیچ بهره ای را نبرده است. به اعتقاد این عده، دولت باید برای زدودن بیکاری در کشور و جلوگیری از خطرات آن، نیازمند طرح راهکارهای جدی و مشخص است. اگر چنانچه این روند ادامه داشته باشد، ممکن است آسیب های اجتماعی را در پی داشته باشد.

وزرات اطلاعات و فرهنگ کشور به تازگی برنامه ای را روی دست گرفته است که بر اساس آن، ریاست اطلاعات و فرهنگ این وزارت در ولایات، به اساس رقابت آزاد انتخاب می شود. طبق گزارش ها، در جریان هفته گذشته، کاندیداها در رقابت آزاد خود شان را برای احراز پست ریاست اطلاعات و فرهنگ 29 ولایت کشور شرکت کردند. گفته می شود افرادی که در این رقابت شرکت کرده بودند، از «شفافیت» این پروسه ابراز رضایت نموده اند. غلام نبی فراهی معین وزارت اطلاعات و فرهنگ کشور گفت که برای شفافیت بیشتر این پروسه «روند امتحان و گزینش داوطلبان کرسی ریاست های اطلاعات و فرهنگ بر علاوه این وزارت از سوی نمایندگان دانشگاه کابل، آکادمی علوم و کمیسیون های مستقل اصلاحات اداری و خدمات ملکی و حقوق بشر نظارت می شود.» به اساس گفته های مقام های وزارت مذکور، معیارهای گزینش برای این پست «سطح تحصیل، تجربه کاری و صداقت افراد» است. نشر این گزارش، از آنجایی خوشایند و تقریباً مورد تحسین اکثریت رسانه ها و کارشناسان و همین طور شهروندان است که قبل از این، و هنوز نیز بسیاری از پست ها در نهادهای مختلف دولتی، از سوی حکومت یا اداره، انتصاب می گردید. این پروسه، به دید اکثریت، مورد قبول نبوده و بارها مورد نقد قرار گرفته است. اما از چندسالی به این سوست که برخی از پست های دولتی در ولایت به اساس رقابت آزاده تعیین شده است. با آنهم، بارها شکایت شده است که گرچه تعیین این پست ها به اساس رقابت آزاد است، اما این روند شفاف نبوده و اخذ امتحان فقط یک نمایش است. با این حال، روند رقابت آزاد برای احراز برخی از پست های دولتی در ولایات بر اساس رقابت آزاد، به گرمی مورد استقبال همه قرار گرفته است. این روند زمانی می تواند نگرانی ها را بر طرف کند و مورد رضایت عموم واقع شود که پروسه کاملاً شفاف باشد و در ان فقط شایستگی، تحصیل و کارایی افراد مد نظر قرار داده شود.  

 طرح (پروژه) انتقال گاز از کشور ترکمنستان به کشورهای هند و پاکستان که از یک سال پیش به صورت جدی مطرح شده و پیش نویس آن میان دولت افغانستان و سه کشور دیگر تکمیل گردیده بود، به باور بسیاری از کارشناسان از اهمیت اقتصادی برخوردار است. در جریان هفته گذشته، حامدکرزی در دیدارش با رئیس جمهور ترکمنستان در باره این طرح (TAPI) صحبت نموده و به یک سری توافقاتی رسیدند. این پایت لاین قرار است گاز ساحه دولت آباد ترکمنستان را از طریق افغانستان به پاکستان و هند برساند. سخنگوی رئیس جمهور کرزی پس از انجام این دیدار اعلام کرد که طرح انتقال گاز ترکمنستان از طریق افغانستان به کشورهای هند و پاکستان، در آستانه عملی شدن است. سخنگوی ریئس جمهور گفت که کار طرح ریزی انتقال گاز نیز تکمیل شده و تنها مرحله نهایی کار باقی مانده است که اکنون در مرحله اجراست. از سویی، مشکل اساسی که فعلاً بر سر عملی شدن این طرح وجود دارد، مشکل امنیتی است. در حال حاضر گروه های شورشی مسلح به تمام تأسیسات در افغانستان حمله می نمایند. هرچند وزیر نفت کشور هند گفته است چنانچه این طرح به مرحله اجرا گذاشته شود، کشور هند امنیت احداث این خط تا تکمیل آن را به عهده می گیرد. از سویی، توافقات میان دو کشور هند و پاکستان نیز به مرحله نهایی خود نرسیده است. از زمان رسانه یی شدن این خبر، بسیاری از کارشناسان گفته بودند، این طرح گذشته از اینکه سود اقتصادی به دولت افغانستان دارد، بر سیاست های خارجی چهار کشور نیز تأثیر خواهد داشت. قرار تخمین «این پایپ لاین به طول 1700 کیلومتر است که قرار است سالانه 30 ملیارد متر مکعب گاز را از راه افغانستان به پاکستان و هند انتقال دهد.»

 پنج شنبه هفته گذشته، مقام های اداره مبارزه علیه مواد مخدر ولایت هلمند- ولایتی که بخش اعظم تریاک در آن کشت و زرع می گردد- گفتند «شماری از شبکه های استخباراتی کشور های همسایه به خصوص آی اس آی دهاقین را در ولایت هلمند تشویق به کشت کوکنار می کنند.» به گفته این مسئولان، تنها سازمان استخباراتی پاکستان نیست که دهاقین را به کشت کوکنار تشویق می کنند، بلکه مافیای جهانی همه در روند کشت و زرع مواد مخدر و تشویق دهاقین، نقش دارند. گفته شده است دهاقین از سوی برخی از مقام های استخباراتی و همین طور مافیای جهانی حتا تهدید شده اند که اگر تریاک کشت نکنند، دهاقین را جریمه خواهند کرد. اما اهمیت این گزارش در آنجا نهفته است که موضوع کشت و تولید مواد مخدر در افغانستان در کنار نا امنی های گسترده و فساد اداری و بیکاری، یکی از مشکلات جدی است که به بدنامی کشور افغانستان انجامیده است. آمار سازمان ملل در سال 2011 نشان داد که تولید و قاچاق مواد مخدر، در جریان یک سال گذشته «شصت درصد» افزایش یافته است. گذشته از مسائل دیگر، اینکه با وجود تلاش های دولت افغانستان و کشورهای جامعه جهانی؛ آمریکا و سازمان ملل، باز هم کشت و تولید این مواد نه تنها که کاهش نیافته، بلکه در حال افزایش هم است، همواره مورد نقد و سوال واقع شده است. قبل از این، در نشست های کشورهای همسایه افغانستان، که سال گذشته میلادی در تاجکستان دایر شده بود، ضمن تأکید بر مبارزه همه جانبه، راهکارهایی نیز از سوی مقام های دولت روسیه، تاجکستان، افغانستان و پاکستان طرح گردید. اما تا آنجایی که معلوم است، هنوز هیچ تغییری در کشت و قاچاق مواد مخدر و کاهش آن، رونما نشده است.