زنگـــار

موافقتانه استراتیژیک امضاء شد؛ اما شهروندان منتظر طلوع روشنایی از افق

مهدی زرتشت

 در موافقتنامه استراتیژیک میان دولت آمریکا و افغانستان که چند روز پیش- همزمان با سالروز کشته شدن اسامه بن لادن رهبر ارشد شبکه تروریستی القاعده در ایبت آباد پاکستان- مسأله تأمین امنیت و ثبات، یکی از عمده ترین ماده های این پیمان است. در بخش سوم این موافقتنامه ماده 1 و 2 به ترتیب آمده است:

1-     طرفین مجدداً تأکید می دارند که حضور و اجراآت قوای ایالات متحده از سال 2001 (1380) بدینسو در افغانستان به هدف شکست دادن القاعده و گروه های وابسته به آن بوده است. طرفین به قربانی های بی شمار و رنج مردم افغانستان در مبارزه علیه تروریزم در طول این سالها، و تهدیدات مداومی را که مانع تحقق آرزوی شان برای رسیدن به صلح، امنیت و رفاه شده است، احترام گذاشته و آن را درک می کنند...

2-     به منظور تحکیم امنیت و ثبات در افغانستان، کمک به صلح و ثبات منطقوی و بین المللی، مبارزه با القاعده و وابستگانش، و نیز به هدف افزایش توانمندی افغانستان برای دفع تهدیدات علیه حاکمیت ملی، امنیت و تمامیت ارضی افغانستان، طرفین به تلاش های شان جهت تقویت همکاری نزدیک در اتخاذ تدابیر دفاعی و امنیتی طبق فیصله جانبین، همچنان ادامه می دهند. (1)

امضای این سند همکاری استراتیژیک میان دو کشور از ماه ها پیش بر سر زبانها بود و در جلسات و نشست های مختلفی در سطح داخلی و خارجی مطرح شده بود. اما این از آنجایی مهم است که با گذشت بیشتر از ده سال از سقوط دوره حاکمیت اختناق آمیز طالبانی، کشور در ناامنی های گسترده به سر بروده و حاکمیت هرگز به گونه ای نبوده است که بتواند رضایت عموم شهروندان به عنوان کسانی که با قبول مشقات فراوان و خطر، در روزهای انتخابات به پای صندوق های رأی حاضر شدند و آرای شان را با هزار امیدواری، به صندوق ها ریختند. اکنون که از حضور آمریکا بیشتر از ده سال در افغانستان می گذرد، نا امنی ها همچنان گسترده تر می شوند و هرنوع حادتر. در حالی که یکی از مهم ترین شعارهای دولت آمریکا در افغانستان، تأمین امنیت و مبارزه جدی و پیگیر علیه شبکه های تروریستی و االقاعده و گروه طالبان که در دوران حاکمیت شان نکبت های فراوانی را برای مردم  رنجدیده کشور فراهم آوردند، بود. از زمان سقوط دولت طالبان تا اکنون طالبان نه تنها که از صحنه ساقط نشدند، بلکه هر روز به قدرت شان افزوده شده و دامنه نا امنی ها و خشونت های شان تا سراسر کشور را در بر گرفته و مردمان زیادی را به مشکل مواجه کرده است. همین طور، وقوع انفجارها و انتخارهای پیاپی، نمایش های کنگستری عملیات های نظامی بر پایگاه های نیروهای امنیتی داخلی و خارجی در نقاط مختلف کشور و از جمله شهر کابل به عنوان پایتخت که استحکامات نظامی قوی تری نسبت به سایر شهرها و ولایت کشور دارند، همه نشانگر قدرت گروه های شورشی طالبان است. گذشته از آن، دخالت و ارتباط نزدیک این گروه با شبکه القاعده که دخالت آشکاری در امنیت کشور و امنیت جهانی دارند و روز به روز قوت شان را بیشتر می کنند. گرچند دیگر بن لادن با تمام جنایاتش حضور ندارد و به صفحه تاریخ پیوسته است، اما اقتدار این گروه تروریستی که همکار نزیک و برادر بزرگ گروه طالبان محسوب می شود، همچنان تهدید بزرگ برای افغانستان، کشورهای منطقه و امنیت جهانی است.

آقای باراک اوباما در سالروز کشته شدن اسامه بن لادن که در یک سفر غیر منتظره ناوقت شب وارد کابل شده بود، پس از امضای موافقتنامه استراتیژیک با جناح افغانستانی، قبل از روشنایی افق افغانستان را ترک کرد. او در آن لحظه پیام امیدوار کننده به شهروندان افغانستان داد و گفت که امضای این موافقتنامه و برگشت او در این موقع از شب، به معنای طلوع یک روشنایی در افق کشور جنگ دیده افغانستان است. این گفته برای شهروندان خسته از جنگ افغانستان که سالهای دور و دراز نکبت را از سر گذرانده اند و خسارات جانی و مالی زیادی را متقبل شده اند و اکنون نیز صدمات جبران ناپذیر آن را در تمام عرصه های زندگی شان به خوبی احساس می کنند، مایه امیدواری بزرگی است.

همانطور که به دو ماده از موافقتنامه در سطور بالا اشاره شد، موضوع تأمین امنیت و مبارزه با شبکه های تروریستی، از مهم ترین ماده های این توافقتنامه است که جانب آمریکا خود را مکلف به تحقق آن می داند. اما در حالی است که اکنون با گذشت بخصوص دو سال اخیر، وضعیت امنیتی به شدت آسیب دیده و بدتر از زمان قبل شده است. در تازه ترین این موارد- اندکی پس از امضای موافقتنامه استراتیژیک- کشور دستکم شاهد دو مورد از قدرت نمایی گروه های شورشی بوده است: کشته شدن دو سرباز بریتانیایی در ولایت جنوبی طی دو روز اخیر و کشته شدن پنج تن از نیروهای امنیتی کشور در سرحدات جنوب شرقی به واسطه حمله گروه های شورشی. همین طور طی یک ماه اخیر، حملات مختلفی در برخی نقاط کشور و از جمله شهر کابل از سوی گروه های شورشی مسلح به اجرا گذاشته شده و مقادر هنگفت مواد منفجره کشف و ضبط شده است.

با درک و دریافت وضعیت حاد امنیتی در زمان حاضر، اما شک و تردیدها برای «تأمین صلح پایدار» و مبارزه پایدار با مخالفین مسلح، و وعده رئیس جمهور آمریکا به طلوع روشنایی در افق کشور افغانستان و به سر رسیدن شام تار، بیعد و اندکی خیالی به نظر می رسد. البته چه بهتر آنکه این آرمان تحقق پیدا کند و آن روز سعادت بزرگی برای شهروندان کشور خواهد بود که شام تار به پایان برسد و آسمان با نور ساطع صلح و امنیت و رفاه و بهبود وضعیت زندگی مردم، آراسته گردد. این دستکم آرزوی بزرگ هر شهروندی است. اما چنانچه اگر وضعیت امنیتی بهبود پیدا نکند و به هر طریقی، ناامنی ها به روال قبلی خود ادامه پیدا نماید، بر میزان نا امیدی و فاصله دولت از ملت به شدت خواهد افزود. زیرا طی این همه سال- بیشتر از یک دهه- نه تنها که امنیت سرتاسری حاصل نشد و زندگی مردم بهبود پیدا نکرد، بلکه در مقایسه با سالهای نخستین حاکمیت از زمان سقوط رژیم سیاه طالبان، تا اکنون با گذشت هر روز بر میزان ناامنی افزوده شده است. این مسأله جدی است و اگر طرفین مساعی جدی خویش را در این راه به کار نیندازند، کسی نمی تواند سرنوشت فردای کشور را حدس بزند.

یکی از مهم ترین کارهایی که طرفین به خاطر تحقق پیمان شان بخصوص در ارتباط به ماده های مذکور در ارتباط به مسأله امنیت و تأمین صلح می توانند روی دست گیرند، طرح میکانیزم کاراتر و انچه که البته بیشتر به نفع شهروندان کشور باشد، در ارتباط به موضوع مبارزه با گروه های شورشی مسلح است. روشن کردن تکلیف با کشورهای همسایه و بخصوص پاکستان که بزرگترین حامی تروریسم و طالبان محسوب می شود، یکی از این راهکارهاست. واقعیت مسلم اینکه تا اکنون محل اصلی زندگی گروه های شورشی مسلح و شبکه تروریستی القاعده، کشور پاکستان است. بنابراین، دولت آمریکا باید قبل از همه حسابش را با دولت پاکستان صاف کند. دیگر به کلی واضح است و بارها افشا شده است که سازمان استخباراتی پاکستان، ارتباط عمیق و تنگاتنگی با شبکه های تروریستی القاعده و گروه طالبان دارد و اکثریت حملات تروریستی و ضد امنیتی، از آن سوی مرز یعنی از داخل خاک پاکستان طراحی می شود و در کابل و سایر نقاط کشور به اجرا گذاشته می شود.

علاوه بر تأمین امنیت پایدار برای مردم افغانستان، ایجاد و تقویت حکومتداری خوب، مبارزه جدی و پیگیر با فساد اداری و همین طور مبارزه جدی و موثر بخاطر محو کشت و تولید مواد مخدر، از مهم ترین کارهایی است که می تواند رضایت شهروندان کشور را به همراه داشته باشد. زیرا با تأمین امنیت، محو فساد اداری، محو کشت و تولید مواد مخدر و تقویت حکومتداری سالم است که مردم می توانند تغییر را در زندگی خود احساس کنند.

----------------

1-      موافقتنامه همکاری­های دراز مدت استراتیژیک میان دولت جمهوری اسلامی افغانستان و ایالات متحده آمریکا، ص 3