زنگـــار

سیب­های شیرین آلماتا

(تجلیل از نوروز در قزاقستان)

گزارش و عکس: مهدی زرتشت

نوروز؛ آغاز نفس های تازه برای زندگی

اول حمل، آغاز سال جدید خورشیدی است. آغاز سال جدید در ثانیه مشخصی اتفاق می افتد که آن لحظه را "لحظه تحویل سال" می گویند. مطابق علم کیهان شناسی، زمین- این کره بزرگ با سه قطعه آب و یک حصه خشکه- طی حرکت انتقالی خود، پس از سه صد و شصت و شش روز و چند ساعت و ثانیه، حرکت انتقالی خود را به پایان می رساند و بعد، سال جدید شروع می شود. درست درهمین ثانیه که لحظه تحویل سال است، نوروز در فرهنگ اسلامی با دعای: یا مقلب القلوب والابصار/ یا مدبرالیل والنهار/ یا محول الحول والاحوال/ حول حالنا الی احسن الحال، شروع می شود. پیروان این آیین بزرگ و این سنت اجتماعی و فرهنگی، سال جدید شان را با هزار امید و آرزو، با برنامه های متنوعی شروع می کنند.

زمین طی حرکت انتقالی خود به دور خورشید، چهار فصل متمایزی از سال را پدید می آورد که هرکدام خصوصیات و تعریف مشخص خود را دارند و همین طور زیبای خاص خود را. اما فصلی که ابتدای آن لحظه تحویل سال نو خورشیدی است، فصل بهار است. بهار یعنی سرسبزترین و زیباترین فصلی از سال. فصلی که گلهای باغچه و سبزه زارهای دشت و صحرا و مزرعه و باغ، همه حیات تازه می گیرند و سر از خاک بر می آورند، فصلی از شروع آرزوها و امیدهای دور و دراز و خیالات لطیف و شاعرانه با حال و هوس رمانتیک از زیبایی های نهفته در زندگی درون طبیعت.

نوروز به عنوان یک آیین بزرگ تاریخی و فرهنگی، که گستره آن شامل چندین کشور می شود، چند سال پیش نیز از سوی سازمان فرهنگی یونسکو ثبت گردید. این جشن بزرگ فرهنگی، در کشورهای آسیای میانه، به خوبی تجلیل می گردد. کشورهای ایران، افغانستان، تاجکستان، قزاقستان، ازبکستان، و بسیاری دیگر از این کشورها، نوروز را با حال و هوا و شور و شوق خاصی تجلیل می کنند. زیرا این تنها فصلی از سال است که زمین این دهکده مشترک جماعت انسانی، طی چندصد روز و چند ساعت و ثانیه گردش به دور خورشید یعنی مرکز نظامی شمسی، مأموریت اش را تکمیل می کند و دوباره در همین لحظه، آغاز می کند. این گردش ادامه دارد تا آنجایی که پایانش بر هیچ کسی معلوم نیست.

اما؛ در این فصل تنها سبزه ها، گلها و باغچه ها پر از گل و شادی نیست، انسانها نیز حیات تازه از سر می گیرند. جنده برافراشتن افغانستان با حال و هوای نوروزی، بزرگترین آرمانها و پیش گویی های یکسال جاری را برای مردمش دارد. همین طور سفره "هفت سین" و سایربرنامه های نوروزی.

نوروز در قزاقستان

قزاقستان نیز یکی از کشورهایی است که از نوروز این آیین باستانی و این فرهنگ بزرگ اجتماعی، با حال و هوای خاصی تجلیل می کند.

در سراسر شهروهای قزاقستان، آمادگی ها برای تجلیل از سال نور خورشیدی، از چند روز قبل آغاز می شود: سر و سامان دادن خانه (که در افغانستان به اسم زیبای خانه تکانی یاد می شود)، تدارک سفره هفت سین، آراسته ساختن آن و آراسته ساختن مراکز علمی و فرهنگی و حتا دفاتر رسمی کار با ساز و برگ های مخصوص، لبخندهای نوروزی نشسته بر لبان همه مردم از پیر تا جوان و زن و مرد تا دیگر برنامه های خاصی نوروزی که به آن اشاره خواهد شد.

تجلیل از نوروز، در کشور قزاقستان یکی از جشن های ملی و رسمی این کشور محسوب می شود. برای چند روز، دانشگاه ها، مکاتب و ادارات کاری تعطیل می شود و همه به گذراندن ساعت های خوشی از جشن نوروزی مشغول اند. بسیاری از مردم در این روز، به یکدیگر هدیه می دهند همانند سال نو میلادی و روز جهانی زن. و سال نو را از شبکه های اجتماعی انترنیتی تا تلفن و نامه و پست کارت و ملاقات ها و دید و بازدیدهای دوستانه و عاشقانه از محافل گرفته تا شب گردی ها در پارک های خلوت با چراغ های زینتی و خیابان های ترو تمیز و نم خورده از باران نوروزی، به یکدیگر تبریک می گویند.

جشن نوروزی در شهر "پدر سیب ها"

سیب های آلماتی شیرین است، طعم شیرین آن را نه تنها در جنس سیب هایی می بینید که با رنگ زرد و سرخش، روی شاخه های درخت می رویند؛ بلکه طعم زیبای آن، از معنای نهفته اش درون این شهر است: آلماتی مشتق از دو کلمه آلما (Алма) در زبان قزاقی به معنای سیب و اته (Ате) به معنای پدر. آلماتی یعنی پدر سیب ها. ولی شور و هیجان شهر پدر سیب ها، بخصوص در شب های نوروزی، یکی از جالب ترین لحظه های زندگی هر آدم می تواند باشد. عموماً جشن نوروزی در این شهر، جلوه های گوناگونی دارد. تنوع برنامه های نوروزی، از جالب ترین لحظه هایی است که در طول سال و ماه به اجرا گذاشته می شود. با وجود این، اما نوروز در این شهر و کشور قزاقستان، برنامه های ویژه خودش را دارد:

برنامه های ویژه نوروزی  

اجرای کنسرت های نوروزی با تنوع خاص اش، یکی از جالب انگیزترین برنامه های نوروزی در کشور قزاقستان و از آن گذشته در شهر آلماتی است. عموم گروه های هنری با رقص و پایکوبی در جریان کنسرت ها و ترانه سرایی های نوروزی، اما ترانه «آلماتا- آلماتا» را چندین بار تکرار می کنند که هیجان این ترانه، تمام حاضرین در کنسرت ها را که عموما در میدان های بزرگ (площадь)  و چهار راه ها برگزار می شوند، به شور می آورد.

در سال جدید خورشیدی (جشن نوروز) تقریباً هر شب به مدت 15 روز در نقاط مختلف از شهر، کنسرت ها و پایکوبی  و بخصوص جوانان این شهر، با علاقه خاص، حضور پیدا می کنند. هم اکنون برای سه روز متوالی است که نصف روز در میدان های وسیع میان چهار راهها، کنسرت های نوروزی بی وقفه ادامه دارد.

علاوه بر آن، اجرای کنسرت های محلی با آله رسمی موسیقی این کشور یعنی دمبوره در سالن های بزرگ دانشگاه و دانشکده ها، و رقص های آرام دختر و پسر با ترانه هایی آرامی که به فضای مجلس پخش می گردد، از مهم ترین برنامه های نوروزی دراین کشور است.

همچنان، سفره هفت سین و چیدن غذای ملی و محلی این کشور، نیز از دیگر برنامه های جشن نوروزی است. علاوه بر آن، دانشجویانی که از کشورهای مختلف در دانشگاه های شهر آلماتی درس می خوانند، نیز ملزم اند در روز نوروز، غذاهای محلی و ملی شان را روی سفره بچینند.

گردش های دسته جمعی از خانواده گرفته تا جماعت دوستان دانشگاهی و هم کلاسی ها و گردش های دو نفره عاشقانه در پارک ها و تفریح گاه های وسیع و زیبا نظیر میدیو و کوه های آله تاو در نقاط جنوب شهر، نیز از برنامه های نوروزی است. اسکی روی برف و اسکی روی یخ، ورق بازی و برگزاری نمایشگاه های عکس و نقاشی، نیز از برنامه های نوروزی در شهر آلماتی و سراسر قزاقستان است.