چرا هراس روسیه از داعش جدی است؟

نویسنده: مهدی زرتشت

منتشر شده: روزنامه اطلاعات روز

روسیه از ماه‌ها به این‌سو در تلاش است تا راهکارهای جدی‌تری را در راستای مبارزه علیه افراط‌گرایی و ظهور گروه‌های تروریستی، جست‌وجو کند. گزارش‌های زیادی وجود دارند که تأیید می‌کنند، عوامل گروه تروریستی داعش تا حال در بسیاری از مناطق افغانستان به فعالیت‌های‌شان شروع کرده و هم اکنون در حال سرباز‌گیری اند. دولت مسکو افغانستان را به مثابه‌ی دروازه‌ی ورود گروه‌های افراطی و تروریستی در خاک کشورهای مستقل مشترک‌المنافع می‌بیند و به این خاطر، بارها به دولت افغانستان و همکاران غربی آن هشدار داده است، در صورتی که اقداماتی علیه چنین تهدیدها وضع نشود، باید منتظر فجایع بیش‌تری بود.

اخیراً ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه به مناسبت سالروز خروج نیروهای اتحاد شوروی از افغانستان، نشستی را در کاخ کرملین برگزار کرد و در آن صراحتاً آمریکا را به حمایت از گروه‌های تروریستی و بینادگرا، متهم کرد. پوتین اشاره کرد که «در آن زمان [ورود شوروی به افغانستان] سازمان‌های افراط‌گرا تازه شکل گرفته بودند و این سازمان‌ها از برخی کشورها حمایت مالی می‌شدند.» در این نشست، پوتین یادآوری کرد که‌ کشورهایی که زمانی از گروه‌های تروریستی و افراط‌گرا حمایت می‌کردند، بعدها آسیب‌های فراوانی دیدند. او به حادثه‌ی یازدهم سپتامبر اشاره کرد که در آن، گروه تروریستی القاعده و سازمان‌های هم‌سو با آن‌ که زمانی به نحوی از سوی برخی کشورهای غربی و منطقه‌ای در افغانستان حمایت نظامی و مالی می‌شدند، مستقیم خود آمریکا را مورد حمله قرار دادند. پوتین ضمن هشدار از خطر ظهور و گسترش افراط‌گرایی، تأکید کرد که «باید با این گروه‌ها مبارزه کرد؛ ما هم‌چنان با آن‌ها مبارزه خواهیم کرد؛ افراط‌گرایان فقط به گروه‌های به ظاهر اسلامی محدود نمی‌شوند و در سطح جهانی به اندازه‌ی کافی گروه‌های افراط‌گرا وجود دارند.»

***

مأموریت رزمی نیروهای بین‌المللی در افغانستان عملاً  پایان یافته و هم اکنون تعداد کمی از نیروهای خارجی که بیش‌تر آن‌ها را سربازان آمریکایی تشکیل می‌دهند، در افغانستان حضور دارند. با این‌حال، دولت افغانستان و بسیاری از کشورهای منطقه منتظر آن اند تا ایالات متحده گزینه‌ی خروج نیروهایش را تا پایان سال 2016، بازبینی کند. جنرال جان کمپبل، فرمانده عمومی نیروهای بین‌المللی در افغانستان نیز اخیراً از شکنندگی اوضاع سیاسی و امنیتی افغانستان به دولت آمریکا هشدار داد. او از رییس جمهور اوباما تقاضا کرد که برنامه‌ی خروج کامل نیروهای آمریکایی را از افغانستان هرچه زودتر بازبینی کند.

با آن‌که گفته می‌شود، نیروهای امنیتی افغانستان توانایی آن را یافته‌اند که بتوانند به صورت مستقلانه از صلح و امنیت کشور دفاع کنند؛ اما دلایل و شواهد‌ زیادی موجود اند که تأیید می‌کنند، ارتش و پولیس افغانستان به تنهایی قادر به تأمین امنیت نیستند. از سویی هم، ظهور گروه تروریستی داعش در افغانستان، آینده‌ی ثبات و امنیت افغانستان و کل کشورهای منطقه را به‌شدت تهدید می‌کند. گرچه این موضوع در فضای افغانستان بازتاب چندانی نیافته و دولت وحدت ملی نیز تا اکنون هیچ نوع بیانیه یا عکس‌العمل خاصی برای مقابله با موج نو‌ افراط‌گرایی از خود نشان نداده است. حتا دولت افغانستان ظهور و نفوذ داعش در خاک افغانستان را عملاً تأیید نکرده است؛ اما روسیه و کشورهای آسیای مرکزی، به‌شمول جمهوری خلق چین، نسبت به آینده بیمناک اند.

دو روز پیش وزارت دفاع روسیه طی یک نشست خبری هشدار داد که «گروه شورشی دولت اسلامی (داعش)، تاجیکستان و آسیای میانه را از افغانستان تهدید می‌کند.» هم‌چنین بر اساس گزارش‌ها، وزارت دفاع روسیه تأیید کرده که‌ در حال حاضر گروه داعش در افغانستان حضور فعال دارد. معاون وزارت دفاع روسیه گفته است: «شورشیان گروه دولت اسلامی برای کشورهای عضو پیمان امنیت جمعی [ОДКБ] تهدید‌ساز شده‌اند.» این نهاد دفاعی روسیه به این باور است که گروه دولت اسلامی (داعش) تصمیم دارد تا مرزهای جنوبی کشورهای متحد روسیه را ناآرام سازد.

***

این‌که حضور داعش در افغانستان چگونه و در چه قالبی است، بحثی دیگر است؛ اما واقعیت این است که داعش، تنها یک پروپاگند نیست که از تریبون رسانه‌های زرد، تعریف می‌شود. داعش گروهی تروریستی است که آرمان‌ها و مقاصدش را توسط ماشین وحشت و ویرانگری تعریف می‌کنند و پیش می‌برد. از سویی، برای کشورهای آسیای مرکزی و روسیه، افغانستان «دروازه‌ی ورودی» گروه تروریستی داعش است که در قدم نخست، کل ثبات و امنیت کشورهای مذکور را به صورت جدی تهدید می‌کند. به همین خاطر، روسیه هم‌چون کشوری با قدرت نظامی و اقتصادی جهانی، تنها حامی کشورهای تحت تهدید آسیای مرکزی است و به این خاطر، در رأس اقدامات و تصمیم‌گیری‌ها قرار دارد. هم‌چنین روسیه از ماه‌ها بدین‌سو در تلاش است تا کشورهای غربی را نیز به همکاری برای مقابله با گروه‌های تروریستی، مجاب کند. این‌که گفته می‌شود داعش یا هر گروه تروریستی دیگر، تهدیدی برای امنیت جهانی است، یک بزرگ‌نمایی نه، که یک واقعیت است؛ چون شمشیر داعش، قادر است گردن شهروندان از جاپان تا آمریکا را ببرد. در همین راستا، با در نظرداشت هرنوع سناریو برای حضور داعش در افغانستان، اما واقعیت انکار‌ناپذیر این است که داعش همان ویروسی است که در هر محیطی اگر وجود داشته باشد، آن را آلوده می‌کند. برای همین، افغانستان اگر کشور زیر تهدید یا مکان حضور داعش هم باشد، نباید آن را دست‌کم بگیرد؛ زیرا‌ بخش بزرگی از ویرانی افغانستان، زیر سر حضور گروه‌های افراطی و بنیاد‌گرا و گروه‌های تروریستی است.